Nelli oyeya cente piltontli amo otetlacaitaya; nochipa itahuan oquilhuiaya icuac cana yaz man moixota, zan oquiquiztinemía ica ixtlahuapa ocuacuapiaya huan icuac amo ocuacuapiaya huan icayan, oyeya omaahuiltiaya inca icpac tepetl, ica tlatzalan, ica itic atlatin, icuac amo oquipiaya tequitl zan oquizaya. Zan id cecpa oquilhuique: —Tiehue timitzilhuizque totlazo conen, ximoixoti, ame cana tiquinnamiquitin ehecame huan moca mahuitl tizque. —Tlen yyolcayouan inon ehecame? —Qui! Amo yolcame inon ehecame; inon ehecame motla-caitani. —Nozo xinechmolhuilican quename yehuan, nehuatl amo niquimixmati. —Xiccaqui tlen tía timitzilhuiz: inin ehecame cuacualtzitzin, yeica motlaquentía que cente únelo, quipía miac tlaqueme, quemanian qumpaüa Üaqueme in icuac quinequi; quemanian ye otiquittac nin tototl itoca huitzilin non iquequecuayo huele tonal pepetlaca iquión tetica cuacualtzin, inime noiqui, iquion mo tlaquentiani huan yatinemi yohualli, intonalli; ye ticcaqui iquion ica moyectlaquentíani huan cuacualtzintzin; noíquion ica amo-cualli tlaca tecamahuiltiani. —Huan, que icanica niquínnextiz? —Ahuelli timitzilhuiz, ca nin tía tiquintemotin, zace amo tiquinnextiz, zan icuac yehuan quinequi mixtía. Ye otimitzilhui: ehecame amo mota huan canin amo cuacualcan mixtía, quename coconeme; quemanian modada, quemanian mahuiltiticate tlahuaticate; huan tía itla ticcuati, icuac tipanoz tiquintlacotoniz. —Nozo tía niquimittaz niquintlacotoniz huan tlamo, amo. —Mazquiamo tiquimittaz, huan tatlapanoz ticquintla-cotonitehuaz onoce, tiquintlacotonitiquizaz. Tía itla ticuati huan amo tiquinmacaz quemanian ticalaquiquin ye omitzcama-tlatzinique, huan tía zan tipanoti huan mitzitilizque huan tía amo tiquintlacotonitehuaz, zace mitzxayacatlatzinizque, onoce mitzxio-macazque; huan iquion ica maniltía ica ce. —Oya axa ye nicmati icuac cana niaz notlatlachialliz zanque cana nía nipanoz nicuicaz itic no poxa tlaxcalli, xochicualli, huan iquion ayic itla nechchihuilizque.
—Iquión nochipa ticmamatinemiz tlen tiquintlacoliz, tlen ticchihuaz nochipa ticmamatinemiz tempitze amatlamatelolli, inon ne ce cualli patli, quinchololtia ehecame. Huan iquion icuac cana oquizaya oquinmocohuiaya cana orne onoce yei caxa tempitze amatlamatelolli, huan orne caxatin tletlazaloni. Huan que nochipa oyatinemía cecpa nelli oquiz oya ocua-cuahuito ica itic atlaco, huan imanon amo oquilnamic orno co-huiani tempitze ama tlamatelolli ocalaquito itic atlatli nelli open cuacuahui huan oquilcan tlenica quilpiz icua quitohua axan nía nic tequiz temecatl ica niquilpiz cuahuitl ocalac ica itic tlacoyo huan oquin nextito tetequihuatin open, quintequi quincua huan occequin oquen yeyantitaya itic y poxa imán ochcamálacoc imanon oquilnamictetz ompon itic inon tlacoyo ica y opochtitla oquittac cente tepetlaoztotl huan niman oquitto. —Nican chantizque ehecame: Niman omocamic oxayaca iztalen ayecmo oquimatia tlen qui chilhuaz huan omolhuiaya zan yelhuatl tía niquiztiquizaz nechcaquizque huan nechhuitequizque huan tlazan cualli ni yayataz ni huecahuaz huan zace nech ittazque oquicacque itic oztotl otlalpitzaya ehecatl, oquitohuaya in piltontli. —Ye huitze ehecame ye hual tzicuini oquicaquía que melac maictin ohuatl tzicuinia que acá ye oyaya quiquitzquiz on quiztiquiz tic tlacoyo zan moca tzicuinia ica non otzicuinia orno quech ilpitiquiz ica centetl emecatl huan omoca mictihuetz ohuetzito ompon omocan. Ichan ye mocamiqui amo neci te conen ye ohuecahueto opeque mo netechtlatlani. —Tle amo anconittaque no pilton? —Amo-tla onech onilhui oya zan ica itic calmilli. —Hueliz ye oya ica itic atlatli nonantzin xicmotemoliti hueliz ompa yez hueliz itla ipan ye omochin ye ocon moca mictique ehecame ximotzicuiniti ximotiliti. Niman oquixohuatin cihuapa oquitemoto ica itic atlatli. Melac oquinextito ompa tilantoc in te conen; opehuihuac moca tzatzihua chocoa ya ye oquimixtique ehecame huan nican hueliqui quichichina tetempitze amatlamatelolli.
Oecoque tlamamaque huan ocuicaque ichan niman oqui-notzato tepati man quittaqui in te pilton ye omoehecahui man quipatiqui. Ohuala tepati huan niman opeuh quipatía oquitze-tzelo itic cente ayatl oncan oquipatzo ipan ite oqui itique axixtli (apiaztli), huan occequipa tli oca alahuilique moztlatica zan ocua-tzin co yeoquitato occepa in te pati. —Quilhuía que tamía que otlitlathuitl? —Cualli ximocalaqui. Nican tena, tena, tena, quimach cualli onahuatía. —Oncan quitlatlania ye ticeti. —Ye cualli, tica? Nechilhui, tlenon otietcmoto ica itic atlatli? —Onon cuacuahuito. —Tle amo ticmati que iconpon amo cuacualcan? Zan iconpa, yayactinemi ehecame, amo cualli tlaca huan zanti. Iconpa, yayatic-nemi ehecame; amo cualli tlaca huan zan ti yayatinemi? Amo cuali xitlacaqui ye titlacamelactic amo zan xiquiquiztinemi. Canin o noce quenin omitz moca mictique ehecame? —Onopacho itlac cente oztotl huan oniquincac que ohual-tzicuinia que onech tocaya. —Nozo otiquimittac? —Quema oniquimittac. —Quename yehuan? —Oniquimittac que coconeme yectlaquemeque que cineloque huan coza petlanía intlaqueme timotillizquia quename non qua-tlaltototl petlani ihuihuan que xoxoctica chichiltic incuac cuitequi in tonalli iquión ica te ixmimicti. —Nochi cuallica, axan nía timitzpatiz huan moztla timitzita-quin, quen otillathuilli. Oquipati. —Oncan occepa oqui tlatlanihuan amitla occe otiquitac in icuac omitz tocaya ehecame? —Quenamo. —Tlenon?, xinechilhui. —In icuac oniquiztiquiz onechtocaya huan onechtzonhuique ica temecatl imán onechtlalcueponique huan ompon onocan oyecmoonicmatl tlemon occe onechchihuilique. Inin piltontli ocehuic huan ipan ce xitica occepa orno coco zan oquixayaca tlatzinique ehecame huan ica inon omic.
Pablo González Casanova, Cuentos indígenas, Miguel León-Portilla (prólogo), 4a. edición, México, Universidad Nacional Autónoma de México, Instituto de Investigaciones Históricas , 2001, XXXIII+120 p. (Serie Cultura Náhuatl. Monografías, 7).
Disponible aqui.